Jak autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Hashimoto wpływa na wypadanie włosów: pełny przegląd

Choroba Hashimoto lub autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (AIT) – przewlekła choroba zapalna tarczycy, w której układ odpornościowy organizmu wytwarza przeciwciała przeciw własnym komórkom tarczycy, co prowadzi do ich stanu zapalnego, zniszczenia i zmniejszenia produkcji hormonów T3 i T4. AIT częściej dotyka kobiet niż mężczyzn.

❗ Z czasem AIT może przechodzić w niedoczynność tarczycy. Wzrost poziomu przeciwciał (AT-TPO lub AT-TG) jest markerem AIT, który rozwija się powoli i jest mało zauważalny we wczesnych stadiach.

✅ ETAPY rozwoju AIT

Początkowy etap
Tarczyca działa prawidłowo, mimo obecności przeciwciał powyżej normy (AT-TPO, rzadziej AT-TG). Hormony TSH, T3, T4 – w normie. Objawy są nieobecne lub słabo wyrażone. Wypadanie włosów mieści się w granicach normy (do 100 włosów dziennie).

Subkliniczna niedoczynność tarczycy
Poziom hormonu TSH zaczyna wzrastać, ale poziomy hormonów T3 i T4 pozostają w normie. Objawy są niewielkie. Możliwe jest zwiększone wypadanie włosów powyżej normy.

Manifestująca się niedoczynność tarczycy
Poziom TSH znacząco wzrasta, a poziomy T3 i T4 spadają. Pojawiają się objawy choroby, takie jak zmęczenie, przyrost masy ciała, nietolerancja zimna, wypadanie włosów itd.

Ciężka niedoczynność tarczycy
Objawy choroby są bardzo nasilone i mogą obejmować depresję, obrzęki, znaczny przyrost masy ciała, suchość skóry i łysienie.

🔔 Zgodnie z badaniami naukowymi, przeciwciała AT-TPO występują u 90% osób z chorobą Hashimoto, którą trudno wykryć na wczesnym etapie. Jednak jeśli istnieje predyspozycja dziedziczna (historia rodzinna) – jesteś w grupie ryzyka!

✅ WPŁYW na włosy

Przy AIT może występować:

• Łysienie rozlane (telogenowe)
• Łysienie androgenowe (AGA)
• Łysienie plackowate.

Utrata włosów z powodu AIT przy rozwoju łysienia rozproszonego i androgenowego przebiega stopniowo (nie występuje nadmierne gwałtowne wypadanie włosów). Przerzedzenie włosów może stać się widoczne nie od razu, lecz dopiero po kilku miesiącach lub latach.

Autoimmunologiczny charakter choroby Hashimoto oznacza, że:

✔️ Układ odpornościowy może atakować nie tylko tarczycę, ale także mieszki włosowe, co zaburza normalny cykl wzrostu włosów i prowadzi do ich wypadania.

✔️ Niedobór hormonów tarczycy (T3 i T4), które są ważne dla wzrostu włosów i utrzymania mieszków włosowych, spowalnia metabolizm, co osłabia włosy: rosną cienkie, łamliwe, słabe i podatne na wypadanie.

✔️ Zwiększone ryzyko niedoboru żelaza i anemii z niedoboru żelaza. Do produkcji hormonów T3 i T4 niezbędny jest enzym – peroksydaza tarczycowa (TPO), a żelazo jest kluczowym czynnikiem dla jego prawidłowego funkcjonowania; w przypadku niedoboru żelaza aktywność tego enzymu maleje.

✅ Przyczyny AIT

Czynniki genetyczne
Obecność AIT u członków rodziny.

Czynniki hormonalne
Kobiety są bardziej narażone na AIT, co związane jest ze zmianami hormonalnymi, zwłaszcza w okresie dojrzewania, ciąży i menopauzy.

Stres
W stresie zwiększa się produkcja hormonu kortyzolu, który może hamować funkcję tarczycy, zmniejszając wytwarzanie hormonów T3 i T4 i prowadząc do pojawienia się lub nasilenia istniejących objawów zaburzeń funkcji tarczycy.

Czynniki środowiskowe
Ekspozycja na promieniowanie, toksyny, stres i infekcje, co sprzyja zaburzeniom układu odpornościowego i uruchomieniu autoimmunologicznej odpowiedzi.

Choroby infekcyjne
Przebyte infekcje wirusowe lub bakteryjne, które mogą katalizować rozwój AIT.

Niedobór lub nadmiar jodu
Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy i utrzymania prawidłowej funkcji tarczycy, lecz jego nadmiar jest niepożądany.

Inne choroby autoimmunologiczne
Cukrzyca typu 1, toczeń rumieniowaty układowy, bielactwo, anemia z niedoboru witaminy B12, celiakia, reumatoidalne zapalenie stawów zwiększają ryzyko rozwoju AIT.

✅ Objawy AIT

• Apatia, zmęczenie i osłabienie
• Depresja, lęk, drażliwość
• Pogorszenie pamięci i koncentracji, „mgła w głowie”
• Niedobór żelaza i anemia, anemia z niedoboru B12 itd.
• Wypadanie i łamliwość włosów
• Przedwczesne siwienie włosów
• Wypadanie brwi (częściej zewnętrzna trzecia część brwi)
• Suchość skóry (ręce, łokcie, kolana, stopy)
• Cienkie i rozdwajające się paznokcie, prążki
• Obrzęki rąk, nóg, twarzy (szczególnie powiek)
• Przyrost masy ciała
• Powiększenie tarczycy (wole)
• Wrażliwość na zimno (zimne ręce, stopy)
• Bradykardia, arytmia
• Dysbioza jelit
• U kobiet – dysfunkcja jajników, nieregularne lub obfite miesiączki, niepłodność
• U mężczyzn – spadek funkcji seksualnej i libido, niepłodność.

✅ AIT i niedobór ŻELAZA

Przy AIT zwiększa się podatność na niedobór żelaza i rozwój anemii z niedoboru żelaza, co dodatkowo pogarsza wypadanie włosów.

🔔 Badania naukowe pokazują, że ponad 34% osób z pierwotną niedoczynnością tarczycy (przy patologii tarczycy) ma niedobór żelaza, niezależnie od obecności anemii, tzn. niedobór żelaza może być bardziej powszechny niż sama anemia z niedoboru żelaza.

👉 Niedobór żelaza zwiększa poziom przeciwciał AT-TPO

Dane wskazują na ujemną korelację między stężeniem przeciwciał AT-TPO a poziomami żelaza i ferrytyny. Niedobór żelaza negatywnie wpływa na poziom hormonów tarczycy T3 i T4, co prowadzi do pogorszenia stanu tarczycy i wzrostu poziomu przeciwciał (AT-TPO i AT-TG).

👉 AIT zaburza wchłanianie żelaza z pożywienia

Mikrobiota jelitowa pełni nie tylko funkcję immunologiczną, ale ma również istotny wpływ na pracę tarczycy. Istnieje udowodniony związek między rozwojem chorób autoimmunologicznych a dysbakteriozą, w której dochodzi do zaburzeń wchłaniania żelaza z pożywienia. Do efektywnego wchłaniania żelaza w dwunastnicy potrzebny jest odpowiedni skład i ilość mikrobioty oraz niskie pH środowiska. Badania pokazują, że mikrobiota jelitowa osób z AIT ma inny skład w porównaniu do zdrowych osób i ten skład (specyficzne szczepy bakterii) nie pozwala na pełne wchłanianie żelaza. Dlatego utrzymanie zdrowej równowagi mikrobioty jelitowej jest kluczowym czynnikiem dla wchłaniania żelaza przy AIT.

👉 Niedobór żelaza spowodowany obfitymi miesiączkami w przypadku AIT

Przy AIT mogą występować nadmierne krwawienia miesięczne i/lub utrata krwi w połowie cyklu, co prowadzi do niedoboru żelaza. Przyczyną jest zaburzenie równowagi hormonów płciowych spowodowane zmniejszoną czynnością tarczycy. W organizmie wszystko jest ze sobą powiązane, a hormony tarczycy mogą wpływać na równowagę hormonów płciowych.
❗ Jeśli masz obfite miesiączki i krwawienia w połowie cyklu, a także nieregularny cykl, brak owulacji, bezpłodność, brak miesiączek — skontaktuj się z ginekologiem-endokrynologiem.

👉 Niedobór żelaza w AIT pogarsza jakość erytrocytów

W AIT często obserwuje się niedokrwistość makrocytarną (zwiększenie wielkości erytrocytów), podczas gdy niedobór żelaza i niedokrwistość z niedoboru żelaza mogą jeszcze bardziej pogorszyć ten stan, zmniejszając żywotność erytrocytów.

👉 Niedobór żelaza sprzyja zmianom genomowym i AIT

Żelazo jest czynnikiem ważnym w procesach modyfikacji epigenetycznych, a jego niedobór może sprzyjać zmianom genomowym, potencjalnie przyczyniającym się do rozwoju chorób autoimmunologicznych tarczycy.

👉 Niedobór żelaza w przypadku współistniejących chorób autoimmunologicznych

Choroby tarczycy, zwłaszcza autoimmunologiczne, często współistnieją z innymi zaburzeniami autoimmunologicznymi, które zaburzają metabolizm żelaza. Należą do nich autoimmunologiczne zapalenie żołądka, które przyczynia się do zaburzeń wchłaniania żelaza, oraz celiakia, która jeszcze bardziej pogłębia utratę żelaza z organizmu. Przy tym związek między niedoborem żelaza a chorobami autoimmunologicznymi jest większy u kobiet niż u mężczyzn.
❗ Biorąc pod uwagę wysokie ryzyko niedoboru żelaza przy AIT, ocena poziomu ferrytyny we krwi (nie mniej niż 45 ng/ml) powinna być obowiązkową częścią diagnostyki i dalszej, dożywotniej kontroli. Suplementacja żelaza przy chorobie dodatkowo zwiększa skuteczność leczenia!

✅ Przeciwciała i hormony tarczycy

Przeciwciała AT-TPO

Przeciwciała (AT) przeciwko peroksydazie tarczycowej (TPO) wytwarzane są przeciwko enzymowi TPO, niezbędnemu do syntezy hormonów tarczycy T3 i T4. Podwyższone poziomy wskazują na proces autoimmunologiczny.

Przeciwciała AT-TG

Przeciwciała (AT) przeciwko tyreoglobulinie (TG) wytwarzane są przeciwko białku będącemu prekursorem hormonów T3 i T4. Podwyższone poziomy wskazują na proces autoimmunologiczny.

Hormon TSH

TSH – hormon tyreotropowy, produkowany przez przysadkę mózgową. Reguluje metabolizm, układ rozrodczy i ogólny stan zdrowia. Przy niedoczynności tarczycy, gdy tarczyca produkuje za mało hormonów T3 i T4, poziom TSH wzrasta w próbie pobudzenia gruczołu. Niedobór jodu prowadzi do obniżenia produkcji TSH.

Hormon T4

T4 – hormon tyroksyna, produkowany przez tarczycę, odpowiada za kontrolę metabolizmu, pobór tlenu przez komórki, a także wpływa na wzrost i rozwój tkanek. Wspiera utrzymanie prawidłowej temperatury ciała i wpływa na układ sercowo-naczyniowy. T4 jest wrażliwy na niedobór selenu w organizmie. W chorobie jego poziom jest obniżony.

Hormon T3

T3 – hormon trójjodotyronina, produkowany przez tarczycę, uczestniczy w regulacji metabolizmu i wpływa na wiele procesów fizjologicznych w organizmie. T3 odpowiada za zarządzanie metabolizmem energetycznym, stymulując procesy rozkładu energii i jej dostarczanie do tkanek. Wpływa na wzrost i rozwój organizmu oraz prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. T3 jest wrażliwy na niedobór selenu, a T4 przekształca się w T3. W chorobie jego poziom jest obniżony.

✅ Diagnostyka

• Badanie krwi na poziom hormonów TSH, T3, T4, przeciwciała AT-TPO i AT-TG.
• Ogólne i biochemiczne badanie krwi, ferrytyna, jod, cynk, witaminy B12 i D.
• USG tarczycy (USG pomoże dokładnie określić rozmiary, powiększenie/zmniejszenie gruczołu, zmiany w strukturze, niejednorodność tkanek, obecność węzłów i pęcherzyków o zmienionej echogeniczności. Na początku choroby może wystąpić powiększenie tarczycy, które jest związane ze stanem zapalnym i obrzękiem).
• Dodatkowo: badanie krwi na hormony płciowe.
• Dodatkowo: USG poszczególnych narządów, RTG, elektrokardiogram.

Szczegóły – sekcja „Badania”.

❗ Podwyższone poziomy przeciwciał AT-TPO, AT-TG wskazują na proces autoimmunologiczny. Jeśli poziom TSH wynosi powyżej 2,5–3 mIU/L, występują objawy AIT, obserwuje się wypadanie włosów, a USG wykazuje zmiany w strukturze tarczycy – są to powody do niepokoju!

✅ Leczenie

• Leczenie AIT prowadzone jest wyłącznie pod nadzorem endokrynologa, często długo lub dożywotnio, i ma na celu normalizację poziomu hormonów tarczycy oraz kontrolę objawów. Nie obawiaj się terapii hormonalnej – jest skuteczna i często uzasadniona! Włosy przestaną wypadać i zaczną się odradzać. Dawkę leku dobiera lekarz indywidualnie, kierując się wynikami badań krwi i objawami. Zwykle zaczyna się od niskich dawek, stopniowo zwiększając do osiągnięcia docelowych wartości TSH i utrzymania ich w normie (konieczna jest stała kontrola!).
• W celu monitorowania po rozpoczęciu leczenia lub zmianie dawki leku co 6–8 tygodni wykonuje się badania krwi na TSH i T4 (wolny). Po osiągnięciu stabilnego stanu badania powtarza się 1–2 razy w roku.
• Odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i kontrola stresu mogą pomóc poprawić ogólny stan zdrowia przy AIT. Pomoc – sekcje: „Co robić, błędy”, „Jak zarządzać stresem”.
• Należy pamiętać, że przy AIT można osiągnąć stan, w którym funkcja tarczycy będzie prawidłowa (hormony TSH, T3 i T4), ale przeciwciała AT-TPO zawsze pozostaną podwyższone, ponieważ procesy autoimmunologiczne są nieuleczalne (objawy można jedynie kontrolować).

👉 W razie potrzeby skorzystaj ze Schemat 8 – Jak obniżyć TSH bez hormonów.

❗ Podwyższone przeciwciała AT-TPO przy prawidłowych poziomach TSH, T3 i T4 oraz zmianach w USG należy traktować jako czynnik ryzyka przyszłego niedoczynności tarczycy. Nie oznacza to jednak, że choroba na pewno się rozwinie. Konieczna jest dożywotnia kontrola hormonów i USG tarczycy co najmniej raz w roku, szczególnie przy nasilonym wypadaniu włosów.

🚩 Ważne! AIT to poważna choroba wymagająca leczenia. Regularna kontrola u endokrynologa i przestrzeganie zaleceń terapeutycznych są kluczowe. Biorąc pod uwagę udowodniony związek między AIT a niedoborem żelaza, należy być przygotowanym na dożywotnią kontrolę laboratoryjną nie tylko hormonów tarczycy i przeciwciał, ale także ferrytyny, w celu jej terminowej korekcji.

 

#Przyczyny wypadania włosów #Leczenie włosów w centrum medycznym #Łysienie plackowate #Alopecia totalis #Siwizna #Łysienie androgenowe (AGA) #łysienie rozlane (telogenowe) #Łysienie menopauzalne #Zaburzenia tarczycy