Mangan: ochrona antyoksydacyjna i wpływ na włosy
MANGAN jest istotnym mikroelementem, uczestniczącym w metabolizmie białek, tłuszczów, węglowodanów oraz wielu innych procesach biochemicznych. Organizm wykorzystuje mangan do produkcji energii i ochrony komórek przed uszkodzeniami. Mangan jest również niezbędny do wzmacniania kości, funkcji rozrodczych, krzepnięcia krwi oraz prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.
✅ Główne funkcje manganu
✔️ Bierze udział w procesach enzymatycznych – mangan jest kofaktorem ponad 30 enzymów zaangażowanych w metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów.
✔️ Wspomaga syntezę kolagenu i glikozoaminoglikanów – wspiera zdrowie skóry, chrząstek i kości, a także elastyczność naczyń krwionośnych.
✔️ Wspiera mineralizację kości, co jest istotne w profilaktyce osteoporozy.
✔️ Zapewnia ochronę antyoksydacyjną komórek poprzez enzym MnSOD, chroniąc mitochondria i tkanki, w tym mieszki włosowe, przed stresem oksydacyjnym.
✔️ Wpływa na metabolizm żelaza i jego przyswajanie przez organizm.
✔️ Wspiera enzymatyczny metabolizm hormonów steroidowych i innych ważnych związków biochemicznych.
✔️ Uczestniczy w procesach enzymatycznych wpływających na metabolizm glukozy i funkcjonowanie trzustki.
✔️ Wspiera zdrowie układu sercowo-naczyniowego poprzez ochronę antyoksydacyjną i udział w metabolizmie tkanki łącznej naczyń.
✔️ Pośrednio wspiera funkcjonowanie układu nerwowego, chroniąc neurony przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i wspierając energetyczny metabolizm komórek.
✔️ Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego poprzez udział w procesach enzymatycznych chroniących komórki przed uszkodzeniami.
✔️ Wspiera układ rozrodczy, uczestnicząc w metabolizmie hormonów płciowych.
✅ Objawy niedoboru
- Zmiany nastroju
- Zwiększone ryzyko złamań (osłabienie kości)
- Silne bóle przedmiesiączkowe i problemy rozrodcze
- Wysypki skórne i utrata pigmentacji włosów u mężczyzn [3].
❗ Dla kobiet w okresie menopauzy mangan jest szczególnie istotny: bierze udział w tworzeniu i mineralizacji kości, a jego niedobór może sprzyjać osłabieniu tkanki kostnej i zwiększonemu ryzyku osteoporozy.
✅ MANGAN i WŁOSY
Wpływ manganu na wzrost włosów jest pośredni i wynika z ochrony antyoksydacyjnej oraz metabolizmu enzymów. Kluczowy jest równowaga manganu w organizmie.
🔔 W artykule naukowym wykazano [1], że mangan jest kofaktorem enzymu dysmutazy ponadtlenkowej (MnSOD) – kluczowego ochroniarza mitochondriów, który chroni komórki przed stresem oksydacyjnym (starzeniem). Enzym ten przekształca niebezpieczne reaktywne formy tlenu w mniej szkodliwe związki, zapobiegając uszkodzeniom komórek, w tym mieszków włosowych. Przy niedoborze manganu MnSOD działa słabiej, a komórki stają się bardziej podatne na starzenie i uszkodzenia, co może negatywnie wpływać na zdrowie włosów. W ten sposób mangan pośrednio wspiera wzrost i utrzymanie włosów, pomagając enzymowi w jego funkcji ochronnej.
🔔 Badania naukowe wskazują, że interakcja między manganem a żelazem ma znaczenie kliniczne: status jednego mikroelementu wpływa na metabolizm drugiego. Zaburzenie tej równowagi może pośrednio wpływać na metabolizm żelaza [2]. Badanie wykazało, że poziom żelaza (mierzonego stężeniem ferrytyny w surowicy) wpływa na wchłanianie i wydalanie manganu u młodych kobiet. Uczestniczki z niskim poziomem ferrytyny wchłaniały więcej manganu niż kobiety z wysokim poziomem żelaza. Przy większym wchłanianiu manganu organizm może kompensować ten efekt, szybciej go wydalając. Wyniki pokazały ścisły związek między statusem żelaza a metabolizmem manganu.
Nadmiar manganu: Mangan może być potencjalnie toksyczny przy wysokim poziomie ekspozycji. Prace spawalnicze i hutnicze są źródłami ryzyka wdychania manganu, co przy długotrwałej ekspozycji może prowadzić do choroby zwanej manganizmem.
✅ Dzienne zapotrzebowanie
- Dorosłe kobiety: 1,8 mg.
- Kobiety w ciąży: 2,0 mg.
- Kobiety karmiące piersią: 2,6 mg.
- Dorośli mężczyźni: 2,3 mg.
Górny bezpieczny limit spożycia manganu wynosi 11 mg/dobę [3].
✅ Źródła w diecie
Otręby ryżowe
Gotowane małże
Orzechy (leszczyna, pekan, włoskie)
Nasiona dyni i chia
Rośliny strączkowe (soja, fasola, soczewica)
Owsianka
Brązowy ryż
Ciemna czekolada.
🚩 Ważne! Z pożywienia przyswaja się około 3–5% manganu, ale przy diecie bogatej w zboża, orzechy i rośliny strączkowe niedobór występuje rzadko. Przyswajanie manganu zmniejsza się przy nadmiarze wapnia, żelaza i fosforu, ponieważ minerały te konkurują o mechanizmy transportu w jelitach.
✅ Źródła
[1] Grujicic J, Allen AR. Manganese Superoxide Dismutase: Structure, Function, and Implications in Human Disease. Antioxidants (Basel). 2025 Jul 10;14(7):848. doi: 10.3390/antiox14070848. PMID: 40722952; PMCID: PMC12291727, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12291727/
[2] Finley JW. Manganese absorption and retention by young women is associated with serum ferritin concentration. Am J Clin Nutr. 1999 Jul;70(1):37-43. doi: 10.1093/ajcn/70.1.37. PMID: 10393136, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10393136/
[3] U.S. National Institutes of Health, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Manganese-Consumer/
