Skład włosów: pełny przegląd składu chemicznego i białkowego

Włosy składają się z setek różnych związków i elementów, które wspólnie pracują nad utrzymaniem ich zdrowia i piękna. Jest to złożona struktura biologiczna, w której każda cząsteczka – od białek i lipidów po mikroelementy i wodę – odgrywa swoją unikalną rolę. Ich wzajemne oddziaływanie zapewnia wytrzymałość włosa, jego elastyczność, połysk oraz zdolność do przeciwstawiania się negatywnym czynnikom środowiskowym. Znajomość składu włosów pozwala znacznie skuteczniej i bardziej świadomie dobierać odpowiednią pielęgnację.

✅ OGÓLNY SKŁAD włosów

✔️ Keratyna – główne białko strukturalne włosa, stanowiące około 80-85% jego masy. Składa się z osiemnastu aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi, spośród których szczególnie ważna jest cysteina, bogata w siarkę i tworząca silne wiązania dwusiarczkowe. Największa ilość keratyny występuje w korze włosa, jednak najbardziej gęsta i najtrwalsza keratynizacja obserwowana jest w osłonce włosa – zewnętrznej warstwie ochronnej. Dzięki keratynie włosy są mocne, sprężyste i lśniące.
✔️ Woda (10-12%) zapewnia miękkość, elastyczność i giętkość włosów. Jej ilość wpływa na wygląd włosów, ich łamliwość oraz zdolność utrzymywania kształtu, dlatego ważne jest utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu.
✔️ Lipidy (2-5%) obejmują zewnętrzną warstwę wodno-lipidową oraz wewnętrzne lipidy strukturalne. Pomagają utrzymać optymalne pH skóry głowy, chronią włosy przed bakteriami, grzybami i promieniowaniem ultrafioletowym, zmniejszają utratę wody i zapobiegają przenikaniu szkodliwych substancji. Zaburzenie równowagi lipidowej prowadzi do suchości, swędzenia, łupieżu, nadmiernego przetłuszczania oraz może nasilać wypadanie włosów.
✔️ Pigmenty (~ 1%) nadają włosom ich naturalny kolor. Głównym pigmentem jest melanina, której rodzaje odpowiadają za odcienie od bardzo jasnych po ciemne.
✔️ Minerały (~ 1%) są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mieszków włosowych, wzrostu, wytrzymałości i ogólnego zdrowia włosów. Do kluczowych należą cynk, żelazo, miedź, selen, magnez oraz krzem.

✅ AMINOKWASOWY SKŁAD włosów

Aminokwasy to podstawowe elementy budulcowe białek, z których zbudowane są włosy. Stanowią podstawę keratyny – głównego białka tworzącego strukturę włosa. Bez odpowiedniej podaży aminokwasów organizm nie jest w stanie syntetyzować keratyny, a to sprawia, że włosy tracą swoją wytrzymałość, elastyczność i zaczynają się przerzedzać lub wypadać. Do najważniejszych aminokwasów należą:

• Cysteina – kluczowy aminokwas zawierający siarkę. Uczestniczy w syntezie keratyny oraz odpowiada za wytrzymałość i elastyczność włosów. Cysteina tworzy dimery, które utleniają się do cystyny, tworząc wiązania dwusiarczkowe zapewniające sztywność i odporność pomiędzy włóknami keratynowymi włosa [1]. Ilość cysteiny stanowi około 15% całkowitej zawartości aminokwasów we włosach. Według badań naukowych suplementy zawierające cysteiny stymulują wzrost włosów w przypadku łysienia androgenowego (AGA) i rozlanego (telogenowego).
• Metionina – aminokwas siarkowy ważny dla syntezy keratyny i prokolagenu. Badania wykazały, że metionina odgrywa rolę w opóźnianiu pojawienia się siwych włosów poprzez przeciwdziałanie stresowi oksydacyjnemu wywołanemu nadtlenkiem wodoru.
• Tyrozyna – uczestniczy w syntezie pigmentu melaniny oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.
• Prolina – ważna dla struktury keratyny, głównego białka włosów.
• Glicyna – bierze udział w tworzeniu kolagenu.
• Histydyna – pomaga chronić włosy przed działaniem promieniowania ultrafioletowego.
• Arginina – zgodnie z badaniami chroni białka włosów oraz lipidy powierzchniowe przed uszkodzeniami spowodowanymi działaniem nadtlenku wodoru, które powstają w wyniku farbowania utleniającego lub rozjaśniania.
• Treonina – przyczynia się do elastyczności i wytrzymałości włosów.
• Lizyna – korzystna dla wzrostu włosów. Badania wykazały, że lizyna jest niezbędna dla prawidłowego wchłaniania żelaza, szczególnie w przypadkach, gdy suplementacja samym żelazem nie podnosi poziomu ferrytyny 
• Leucyna, izoleucyna i walina – aminokwasy o rozgałęzionych łańcuchach, ważne dla ogólnego zdrowia włosów.

❗ Aminokwasy wspólnie tworzą białkową strukturę włosów, zapewniając ich wzrost, wytrzymałość, elastyczność i zdrowy wygląd. Niezwykle ważne jest dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości niezbędnych aminokwasów poprzez produkty bogate w białko.

✅ MINERALNY skład

Włosy zawierają ponad kilkanaście różnych minerałów, z których każdy odgrywa ważną rolę w ich zdrowiu oraz strukturze!

• Siarka odbudowuje wzrost i wzmacnia włosy, jest ważna dla syntezy keratyny oraz ma właściwości antybakteryjne (wchodzi w skład wielu aminokwasów). We włosach znajduje się jej dużo – do około zera przecinek dwóch procent masy.
• Krzem poprawia wzrost oraz elastyczność włosów.
• Wapń wzmacnia strukturę włosa.
• Magnez uczestniczy w procesach metabolicznych i wspiera zdrowie skóry głowy.
• Cynk sprzyja regeneracji i wzrostowi włosów.
• Żelazo poprawia krążenie krwi w skórze głowy i stymuluje wzrost włosów.
• Miedź uczestniczy w produkcji melaniny, wpływa na kolor włosów i pojawianie się siwizny.
• Selen chroni komórki skóry głowy, działa jako silny przeciwutleniacz.
• Fosfor odgrywa rolę w procesach komórkowych.
• Mangan uczestniczy w metabolizmie tkanek.
• Sód bierze udział w regulacji równowagi wodnej.
• Potas pomaga utrzymać prawidłową pracę komórek skóry głowy.
• Chrom uczestniczy w metabolizmie, antyoksydant.

Oraz inne minerały.

❌ Toksyczne pierwiastki: ołów, rtęć, kadm, arsen. Ich obecność we włosach może wskazywać na narażenie na działanie toksycznych substancji środowiskowych. Mogą kumulować się w organizmie.

✅ DOBÓR PIELĘGNACJI włosów

Przy wyborze produktów pielęgnacyjnych warto zwracać uwagę na składniki zbliżone strukturą do tego, z czego zbudowane są same włosy: keratyna, białka, peptydy, aminokwasy, minerały. Substancje te pomagają odbudowywać strukturę włosa, wzmacniać osłonkę, poprawiać elastyczność i zapobiegać łamliwości.

W składach szukaj słów kluczowych (przedrostków lub rdzeni nazw), które wskazują na aktywne białkowe komponenty:

• Amino Acids – aminokwasy (na przykład: Histidine Amino Acids – histydyna)
• Protein – proteiny
• Hydrolyzed – białka hydrolizowane, czyli rozbite na mniejsze cząsteczki dla lepszego wnikania
• Collagen – kolagen
• Elastin – elastyna
• Peptide, Polypeptide, Pentapeptide – peptydy.

Przykłady:

• Hydrolyzed Keratin – keratyna hydrolizowana (odbudowuje strukturę włosa)
• Hydrolyzed Wheat Protein – białko pszeniczne (zwiększa ochronę i objętość)
• Hydrolyzed Collagen – kolagen (zwiększa elastyczność, zatrzymuje wilgoć)
• Pentapeptide-29 Cysteinamide – peptyd (stymuluje odnowę i wzmacnia włosy)
• Histidine Amino Acids – histydyna, aminokwas chroniący przed stresem oksydacyjnym.

Wskazówka: im bliżej początku listy składników znajdują się te składniki, tym większe jest ich stężenie – i tym silniejsze działanie preparatu.

✅ Źródła

[1] Faghri S, Tamura D, Kraemer KH, Digiovanna JJ. Trichothiodystrophy: a systematic review of 112 published cases characterises a wide spectrum of clinical manifestations. J Med Genet. 2008 Oct;45(10):609-21. doi: 10.1136/jmg.2008.058743. Epub 2008 Jun 25. PMID: 18603627; PMCID: PMC3459585, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3459585/
[2] Rushton DH, Norris MJ, Dover R, Busuttil N. Causes of hair loss and the developments in hair rejuvenation. Int J Cosmet Sci. 2002 Feb;24(1):17-23. doi: 10.1046/j.0412-5463.2001.00110.x. PMID: 18498491, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18498491/